İş Yerinde Şiddet Farkındalığı Neden Önemli?

“Şiddet” kelimesi iş yeriyle yan yana gelince çoğumuzun aklına bağıran yöneticiler, mobbing ya da fiziksel taciz gibi uç örnekler gelir. Oysa gerçek hayat çoğu zaman daha sessiz, daha gri alanlarla doludur. Kimsenin kötü niyetle yapmadığı ama yine de zarar veren davranışlarla…

Örneğin bir çalışan, her toplantıda sözünün kesilmesinden yorulmuş olabilir. Başka biri, “şaka” diye söylenen bir cümleyle kendini dışlanmış hissedebilir. Bir başkası, yöneticisinin sürekli göz devirmesinden ötürü artık fikir bile sunmuyor olabilir. Bunların hepsi iş yerinde şiddetin farklı biçimleri olabilir.

Yaygınlık: Gerçek Ne Diyor?

ILO, WHO ve Lloyd’s Register Foundation tarafından hazırlanan rapora göre¹ dünya genelinde çalışanların yaklaşık %17,9’u kariyerleri boyunca psikolojik şiddet ya da tacize maruz kaldıklarını bildiriyor.

Bu veri, iş yerinde “sessiz” ve “gri” davranışların rastlantısal değil; yaygın bir sorun olduğunu gösteriyor. Ayrıca rapor, şiddet ve tacizin hem fiziksel hem de psikolojik biçimleriyle tekrar eden deneyimler olduğunu ortaya koyuyor.

Şiddet İş Yerinde Hangi Biçimlerde Karşımıza Çıkar?

İş yerinde şiddet yalnızca fiziksel değildir. Bazen bir bakışta, bazen iletişimin tonunda, kimi zaman da dışlayıcı mizah ya da geçiştirilen geri bildirimlerde saklanır. Küçümsenen ya da normalleştirilen bu davranışlar, zamanla güvenli bir çalışma ortamını zedeler.

• Sözlü taciz, hakaret, aşağılama
• Mobbing, zorbalık, sistematik dışlama
• Alaycı ya da küçümseyici ifadeler
• Sessizlik, göz devirmeler, dışlayıcı beden dili
• İletişim tonundaki saldırganlık

WHO’nun sağlık çalışanlarına ilişkin araştırmaları da, psikolojik şiddetin fiziksel şiddetten daha yaygın olduğunu ortaya koyuyor.² Bu da şiddetin yalnızca “uç örnekler”le sınırlı olmadığını gösteriyor.

Neden Farkındalık Gereklidir?

İş yerinde şiddet, yalnızca bireysel “yanlışlardan” değil; aynı zamanda örgütsel yapılar, güç ilişkileri ve kültürel normlardan beslenir. Sessiz kalmanın “saygı”, göz devirmelerin “şaka”, dışlayıcı mizahın “normal” sayıldığı bir kültür, bu davranışların görünmezleşmesine yol açar.

Bu nedenle farkındalık, suçlama için değil; hem bireysel hem de kurumsal düzeyde öğrenmek, mevcut kalıpları sorgulamak ve daha kapsayıcı yolları birlikte geliştirmek için gereklidir. Böyle bir yaklaşım, çalışanların kendini savunmada değil, gelişimde hissetmesini sağlar.

McKinsey & Company’nin 2021 tarihli araştırmalarına göre³, çalışanlar psikolojik güvenliğin yüksek olduğu iş yerlerinde daha yaratıcı, yenilikçi ve verimli olduklarını belirtiyor. Psikolojik güvenlik, çalışanların fikir beyan etmekten, hata yapmaktan ya da katkı sunmaktan korkmadığı bir ortamı ifade eder.

Böyle bir ortam yalnızca çalışanların iyi hissetmesini değil; aynı zamanda kurumların hedeflerine daha hızlı ve sağlam şekilde ulaşmasını sağlar. Ayrıca çalışan bağlılığını artırır, işten ayrılma oranlarını azaltır.

Çalışanların Öğrenme Sürecinde Neler Yapılabilir?

• Şiddetin açık ve örtük biçimlerini tanımak
• Gündelik iletişimdeki şiddet dilini fark etmek
• “İyi niyetle” yapılan ama zarar veren tutumları gözden geçirmek
• Kendi rolünü suçluluk duymadan sorgulamak
• Daha şefkatli ve yapıcı iletişim yollarını keşfetmek

Kendinize Sorular Sorma Zamanı

• Toplantılarda gerçekten herkes kendini ifade edebiliyor mu?
• Herkesi güldürmeyen “şakalar”, bazılarının sessizce dışlanmasına yol açıyor olabilir mi?
• Geri bildirim geldiğinde savunma tepkisi vermek, diyaloğu nasıl etkiliyor?
• Performans düşüklüğünün altında, görmezden gelinen bir güvensizlik olabilir mi?

Sağlıklı iletişim, sadece açık sözlülükle değil; aynı zamanda zarar vermeme niyetiyle ilgilidir. İş yerinde şiddet farkındalığı, ekiplerin birbirini daha iyi duyması ve desteklemesi için güçlü bir başlangıçtır.

Çalışanlarını önemseyen her şirket, önce onların sesini duyar. Hazırsanız başlayabilirsiniz, Ahenkle ile tanışın:info@ahenkle.org